پښتو لیکنې
کله چې ماشوم لس کلن شي
May
کله چې ماشوم ۱۰ کلن شي – څه ته اړتیا لري؟
۱. د لس کلنی عمر څه مانا لري؟
لس کلن ماشوم نه کوچنی وې او نه بالغ، بلکې دا د منځني عمر مرحله ده. دا وخت ماشوم فزیکي، فکري، ټولنیز او احساساتي بدلونونه تجربه کوي. ماشوم هڅه کوي خپل ځان وپیژني، خپلواکي پیدا کړي، او د خپلو کړنو لپاره ځواب ویونکی شي.
۲. که هلک وي، څه ته دې پام وکړي؟
- خپل شخصیت جوړول: هلک باید تمرین وکړي چې رښتینی، مهربان، او مسئول شخص وي.
- درناوی او همکاري: له کورنۍ، ښوونکو، او ملګرو سره د ادب او همکارۍ چلند زده کړي.
- خپل وخت مدیریت کړي: د لوبو، درس، عبادت، او کورنیو کارونو ترمنځ توازن وساتي.
- فزیکي فعالیتونه: سپورت، منډه، او روغتیایي فعالیتونه د بدن وده کې مرسته کوي.
- ښه دوستان انتخابول: باید له هغو کسانو سره ملګري شي چې ښه تاثیر پرې کوي.
۳. که نجلۍ وي، څه ته دې پام وکړي؟
- خپل ارزښت وپیژني: نجلۍ باید پوه شي چې د یو انسان په توګه ارزښت لري او د ځان درناوی باید زده کړي.
- پاکي او نظافت: د بدن پاک ساتل، د جامو تنظیم او د شخصي وسایلو خیال ساتل.
- اعتماد په نفس: د خبرو، لوستلو، یا وینا کولو پر مهال باید باور پر ځان ولري.
- خپل هدفونه جوړول: فکر کول چې راتلونکې کې یې څه شي خوښیږي – ښوونکې، ډاکټره، انجنېره، لیکواله، او داسې نور.
- درناوی او خویونه: د کورنۍ او ټولنې سره مهربانه، صبوره، او درنښت کوونکې وي.
۴. د مور او پلار رول:
- مینه او وخت ورکړئ: خپل ماشوم سره مینه څرګنده کړئ او وخت ورسره تېر کړئ.
- اورېدنه وکړئ: ماشوم ته غوږ ونیسئ، که څه هم خبرې یې کوچنۍ وي.
- لارښوونه، نه تحقیر: که ماشوم تېروتنه وکړي، اصلاح یې وکړئ، خو مه یې شرموئ.
- محدودیتونه وټاکئ: ځینې قواعد جوړ کړئ، لکه د موبایل یا تلویزیون وخت.
- خپل ځان مثال وړاندې کړئ: ماشومان له عمل نه زدکړه کوي، نه له خبرو.
۵. نور مهم ټکي:
- ديني، اخلاقي او کلتوري ارزښتونه: دا عمر د ارزښتونو د انتقال لپاره مناسب دی.
- خپله علاقه پیداکول: ماشوم ته اجازه ورکړئ چې خپلې علاقې وپیژني.
- زده کړه: ماشوم ته وښایئ چې زده کړه د ژوند مهمه برخه ده.
۶. د اسلام له نظره د لس کلن ماشوم مسؤلیتونه
۱. لمونځ کول (نماز):
رسول الله ﷺ فرمایلي:
“مروا أولادكم بالصلاة وهم أبناء سبع، واضربوهم عليها وهم أبناء عشر.”
(مسند احمد او ابو داود)
یعنې: خپلو بچیانو ته د اوه کلنۍ نه لمونځ ویل پیل کړئ، او که تر لس کلنۍ یې عادی نه کړي، نو تنبیه یې کړئ.
✔ لس کلن ماشوم باید لمونځونه منظم پیل کړي.
۲. طهارت او پاکي:
- ماشوم باید د اوداسه، غسل، او استنجا طریقه زده کړي.
- بدن، جامې، او ځای پاک ساتل د لمونځ لپاره ضروري دي.
۳. د حلالو او حرامو توپیر:
ماشوم باید پوه شي چې ځینې شیان حلال دي (لکه صداقت، حلال خوراک)، او ځینې حرام (لکه دروغ، غیبت). دا باید په مهربانۍ سره وروښودل شي.
۴. درناوی او ادب:
د مور و پلار، مشرانو، استادانو، او ملګرو احترام اسلامي اخلاق دې. ماشوم باید له نبوي اخلاقو الهام واخلي – لکه سلام اچول، بخښنه غوښتل، او مرسته کول.
۵. د اسلامي ارزښتونو زده کړه:
- توحید
- د نبیانو کیسې، په ځانګړي توګه د حضرت محمد ﷺ ژوند
- روژه، زکات، او نور ارکان
- ساده دعاوې
۶. د قرآن کریم سره اشنايي:
که ماشومان قرآن لوستل زده کوي، دا ډېره لویه لاسته راوړنه ده. حتی که صحیح تلاوت نه وي، باید تشویق کړل شي. د قرانکریم کیسې ورته ښودل ډیره مرسته کوي.
والدینو ته اسلامي لارښوونه:
- د دیني روزنې لپاره مینه، صبر، او تدریج ضروري دی.
- ماشوم باید د الله تعالی سره د مینې اړیکه پیدا کړي، نه د وېرې.
- د احادیثو، لوبو او کیسو له لارې زده کړه اغېزناکه ده.
- د مور و پلار عملونه د ماشوم لپاره تر ټولو لوی مثال دی.
پایله
لس کلنی عمر د ژوند یوه بنسټیزه مرحله ده. که ماشوم هلک وي یا نجلۍ، باید ورو ورو مسئول، دروند، مهربان، او بااعتماده شخصیت ته وده ورکړي. دا وخت که مور و پلار، ښوونکي، او ټولنه یوځای کار وکړي، یو سالم، پوه او خوشبخته انسان تربیه کېدای شي.
اسلام موږ ته ښوودلې چې ماشوم ته باید هم دیني، هم دنیاوي تعلیم ورکړل شي. لس کلنۍ هغه وخت دی چې دواړه اړخونه باید د یو بل سره توازن ولري. که ماشوم ته د مهربانۍ، اخلاقو، لمونځ، او دیني ارزښتونو روزنه ورکړل شي، نو هغه به نه یوازې ښه انسان، بلکې یو بااخلاقه مسلمان هم شي.
